ბევრ ადამიანისთვის თმა მჭიდროდ არის დაკავშირებული გენდერთან. როდესაც ტესტოსტერონის მიღებას იწყებ, შეიძლება ოცნებობდე გარკვეულ ცვლილებებზე და ნერვიულობდე სხვებზე. მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ ტესტოსტერონის თერაპია ყველა ადამიანზე სხვადასხვაგვარად მოქმედებს. ცვლილებები დამოკიდებულია ტესტოსტერონის დოზაზე – მაგალითად მიკროდოზების შემთხვევაში ცვლილებები შეიძლება უფრო ნელა ან ნაკლებად მოხდეს. სამწუხაროდ შეუძლებელია წინასწარ განსაზღვრო რომელი ცვლილება მოხდება და რომელი – არა. თმის ზრდაზე გავლენას ახდენს როგორც ჰორმონი, ასევე გენეტიკა, მათ შორის რასა, ეთნიკური წარმომავლობა და მემკვიდრეობითი ნიშნები.
თუ შენს სხეულზე თმის ზრდა დაიწყება, სავარაუდოდ დაინახავ თმას სახეზე, ხელებზე, გულმკერდზე, ზურგზე, მუცელზე და ფეხებზე. უკვე არსებული თმა შესაძლოა გახდეს მუქი, ხისტი და სქელი. ის ასევე უფრო სწრაფად გაიზრდება, ვიდრე ტესტოსტერონის გარეშე იზრდებოდა. ერთ-ერთი შესაძლო ცვლილება თმის ცვენაცაა — ზოგმა ტრანსგენდერმა ადამიანმა, ვინც ტესტოსტერონს იღებს, შესაძლოა განიცადოს თმის შეთხელება ან ეგრედ წოდებული „მამაკაცური ტიპის თმის ცვენა“. ტესტოსტერონს შეუძლია თმის ზრდაზეც იმოქმედოს და ცვენაზეც — ეს ყველაფერი ინდივიდუალურია. თუმცა ბევრი ტრანსგენდერი ადამიანი ტესტოსტერონის ეფექტებს დადებითად აფასებს, განსაკუთრებით მენტალური ჯანმრთელობის თვალსაზრისით.
სამწუხაროდ, უმეტესობა სამედიცინო კვლევებისა არ ითვალისწინებს ტრანსგენდერი ადამიანების არსებობას. ამიტომ, ტრანს თემის ცოდნა ყოველთვის მნიშვნელოვანი იყო. პირველი წყარო ხშირად არის თავად ჩვენი გამოცდილება — რაც წევრებმა და კლინიცისტებმა გაგვიზიარეს და ის მცირე კვლევები, რაც ტრანს ადამიანებზე არსებობს.
რას უნდა ველოდოთ
ტესტოსტერონის მიღებისას არ არსებობს ერთი ტიპის ან წინასწარ განსაზღვრული შედეგი. მიუხედავად იმისა, რომ სხეული მხოლოდ ბიოლოგიურად არ განისაზღვრება, მემკვიდრეობითმა ნიშნებმა შესაძლოა გარკვეული გავლენა იქონიოს.
ბევრი ადამიანი განიცდის გენდერულ ეიფორიას თმის ზრდასთან ერთად — მაგალითად, პირველად იზრდის წვერს. თუმცა ყველასთვის ეს ცვლილება სასურველი არ არის და ზოგისთვის ემოციურად რთულია. თუ თმის ზრდა შენთვის არასასურველია, შესაძლებელია სხვადასხვა გზით მისი მართვა — მაგალითად, შილიფვით, ლაზერული ან ელექტრო ეპილაციით.
ასევე, რასამ და ეთნიკურობამაც შეიძლება გარკვეული გავლენა იქონიოს თმის ზრდის ტიპზე. თუმცა არ არსებობს უნივერსალური ფორმულა იმისა, თუ როგორ იმოქმედებს ტესტოსტერონი თმაზე.
სახის თმა
ტესტოსტერონის თერაპიისას სახის თმის ზრდა ხშირია, თუმცა რაოდენობა და სიჩქარე განსხვავდება. ცვლილებები ხშირად წლების განმავლობაში ვითარდება, ისევე როგორც პირველი პუბერტატის დროს. ზოგი ტრანს ადამიანი სწრაფად იძენს სქელ წვერს, ზოგი კი წლების განმავლობაში.
სხეულის თმა
ტესტოსტერონი აძლიერებს თმის ზრდას სხეულის სხვადასხვა ნაწილზე — მკერდზე, ზურგზე, ფეხებზე, მკლავებზე და დუნდულებზე. არსებული თმა ხდება სქელი, მუქი და ხისტი. ცვლილებები ხშირ შემთხვევაში მუდმივია — თუნდაც შეწყვიტო ტესტოსტერონის მიღება, თმა კვლავ გაიზრდება ამ ადგილებზე.
თმის ცვენა
ისევე როგორც სისგენდერ მამაკაცებში, ტესტოსტერონზე მყოფ ადამიანებსაც შეიძლება ჰქონდეთ თმის შეთხელება ან ცვენა თავზე — განსაკუთრებით შუბლის ხაზთან და საფეთქლებთან. ეს ცნობილია როგორც ანდროგენული ალოპეცია.
2021 წლის კვლევის თანახმად, 40 წელს გადაცილებულ კაცებში 50%-ს აქვს თმის ცვენა, ხოლო ტრანს კაცების 33%-ს ეს ცვლილება ტესტოსტერონზე ყოფნისას ემართება.
ეს გამოწვეულია დიჰიდროტესტოსტერონით (DHT) — ტესტოსტერონის მეტაბოლიტით, რომელიც თმის ფოლიკულებს ასუსტებს.
არსებობს არაქირურგიული მკურნალობის მეთოდები:
- Finasteride – ბლოკავს DHT-ს და აჩერებს თავზე თმის ცვენას, მაგრამ შესაძლოა შეაფერხოს სხეულის თმის ზრდაც.
- Minoxidil (Rogaine) – აუმჯობესებს სისხლის მიმოქცევას ფოლიკულებში და აფერხებს ცვენას, თუმცა არ აღადგენს უკვე დაცვენილ თმას.
ასევე არსებობს ქირურგიული გზებიც, როგორიცაა თმის გადანერგვა, ფლაპის ოპერაცია, სკალპის შემცირება და ა.შ. ეს მეთოდები გამოიყენება როგორც თავის, ასევე სახის თმის შემთხვევაში.
როდესაც თმის ზრდა არასასურველია
თმის ზრდა შეიძლება იყოს არასასურველი. ამ შემთხვევაში შესაძლებელია მისი მართვა სხვადასხვა მეთოდით — მაგალითად, შილიფვა, ლაზერული ან ელექტროეპილაცია.
სასურველია ვიცოდეთ, რომ გენდერულად დამადასტურებელი თერაპია დიდ სიხარულს გვაძლევს, თუმცა ზოგჯერ რთულია არასასურველი გვერდითი ეფექტების მიღება. თუ შენ არ გსურს სხეულზე თმის ზრდა, ეს სრულიად ნორმალურია. გახსოვდეს, თმა და გენდერი არ არის თანმდევი ცნებები — თმის ქონა ან არქონა არ განსაზღვრავს შენს გენდერს.
ტესტოსტერონი ყველას სხვადასხვა ეფექტით მოქმედებს. შესაძლოა გქონდეს თმის ზრდა, ცვენა ან ორივე ერთად. მაგრამ რაც არ უნდა მოხდეს, გახსოვდეს — შენი სხეული უნიკალურია და შენი თავის გამოვლინება მხოლოდ შენ გეკუთვნის.